شبسترلي معجوزون ياراديجيليغيندا،ادبي بديع صنعت لر |
كلاسيك ادبيياتيميزدا ، ساتيرا عنعنه لري نين انكشافچيسي و عين حالدا ساتيرايا جددي حالتده انقلابي مضمون آشيلاياراق ، اونو سون زيروه لره قالديران ، هابئله پئوزيياميزدا يئني بير ايز بوراخيب ، اؤزه ل ساتيريك شعير مكتبي يارادان علي اكبر صابرين گؤركملي نماينده و داوامچيلاريندان بيريسي يا خود ان بيرينجيسي اولان ميرزا علي معجوز 1873 ـ م ايلده شبستر شهرينده ايشيق دونيايه گؤز آچميش ، |
31/10/2009 |
كلاسيك ادبيياتيميزدا ، ساتيرا عنعنه لري نين انكشافچيسي و عين حالدا ساتيرايا جددي حالتده انقلابي مضمون آشيلاياراق ، اونو سون زيروه لره قالديران ، هابئله پئوزيياميزدا يئني بير ايز بوراخيب ، اؤزه ل ساتيريك شعير مكتبي يارادان علي اكبر صابرين گؤركملي نماينده و داوامچيلاريندان بيريسي يا خود ان بيرينجيسي اولان ميرزا علي معجوز 1873 ـ م ايلده شبستر شهرينده ايشيق دونيايه گؤز آچميش ، بويا باشا چاتديقدا ، اؤز تحصيليني كوهنه اصول مكتبينده آلميش ، 16 ياشلاريندا آتاسي حاجي آغاني الدن وئرديكده ايستانبول دا قارداشلاري نين يانينا گئدير 16-14 ايل بو شهرده كتاب ساتيشي ايله گونده ليك ياشاييش معاشيني الده ائدير . معجوز تورك اؤلكه سينده تورك و عرب ادبيياتيني مكمل صورتده اؤيره نميش 1282 ينجي ه ايلده قافقاز يولو ايله وطنه قاييدير . زكالي شاعير ايستانبول دا يئني علم ، فرهنگ و تئكنيكالار ايله تانيش اولدوقدا ، وطنه چؤنندن سونرا اؤز وطن داشلاري نين بو زمينده گئري قالماقلاريني آپ آيدينجاسينا گؤروب ، تاسيفله نير ائله جه ده ، بيلگي و تئكنيكا دوشماني اولان خرافه ، جهل ، نادانليق ، بئسوادليق و ... لر ه قارشي موباريزه يه باشلايير او ، بو ساحه ده دئيير : چون يئتيشديم وطنه آچما دهانين دئديلر دينمه ، دانيشما ، تـرپتمه زبـانين دئـديلـر آيدين فيكيرلي شاعير مختلف موضوعلاردا ، گؤزه ل مضمونلار ياراديبدير كي ، اوره كدن قوپان شعيرلريني چئشيتلي قاليبلرده ، ادبي بديع صنعت لرله سوسله ييبدير . ادبي بديع ديل ، ادبي اثرلرين ديلي اولدوقدا ، بو ديلده اوبرازلار گؤزه ل و اوره يه ياتيم و تاثيرلي ايفاده طرزي و هابئله بديع صنعت واسيطه لري بو ل – بول ايشله نير ائله جه ده ، شبسترلي معجوز ايسه باشقا كلاسيك شاعيرلرينه تاي اؤز ياراديجيليغيندا ، بو گؤزه ل و بديع صنعتدن غافيل اولماميش و تام باجاريقلا شعيلريني مختلف ادبي صنعت لر اوجومله دن تلميح ، تلميع ، مناظره ، تنسيق الصفات ، تشخيص و انطاق ، تكرير، تمثيل ، حسن تعليل ، استفهام انكاري ، ايما ، تشبيه ، كنايه ، استعاره ، ايهام ، لف و نشر ، جناس ، مجاز ، ترصيع ، تجاهل العارف ، رجوع ، هزل و مطايبه ، مبالغه ، ترادفات لفظي و ... لرله بزه ييبدير . رحمتليك معجوز ساتيريك بير شاعير اولسادا گؤزه ل و اوره ك اوخشايان غزه للر و جددي شعيلر يازيبدير كي ، آذربايجانين افتخارلي اوستاد شاعيرلري اوجومله دن فيضولي ، سيد عظيم ، شكوهي ، نباتي ، صراف تبريزي ، راجي ، هيدجي و ... لاري گؤزاؤنونده جانلانديرير . معجوزون ياراديجيليغي اؤزه لليكله غزهللرينده ايشلهنميش ادبي بديع صنعت واسيطهلري اولدوقجاآيدين ، گنيش و يئربه يئر ايشلهنيبدير . باجاريقلي شاعيرين شعيرديوانيندا، ائله بيتلري گؤزه چارپيركي، هر مصراع سيندا نئچه ادبي صنعت ايشلهنيبدير ، بو ايسه اؤلمز شاعيرين يوكسك سوييهده ، اوستادليغي و باجاريقليليغيني گؤسترِير دير . باخين : گول بدن ، زولف سمن ، غنچه دهن ، شيرين لب اؤپـمهسين ، ديشلهمهسين ، نئيلهسين انسان سني ؟ گؤردويونوز كيمي دويغلو شاعير بو بيت ده آلتي ادبي بديع صنعت ايشله تمشيدير: براعت مطلع ، تكرير ، تشبيه ، استعاره ، مراعات النظيره ، لف و نشر . يا : وطنيزجسميدي سيزده وطنه جان كيمي سيز رازي اولمون قالا جانسيز وطن آي جان وطن بو بيت ده ايسه بئش بديع صنعت واسيطه لري گتيريليبدير : تشبيه ، مجاز ، تكرير ، استعاره ، حسن تعليل . و يا : آماندير آي بولود سسلن ، سسين كس بو ستمكارين قويوب بوركون ياناكي محتكير چوخ دار ـ دار ائيلر بو بئيت ده ايسه بئش يا خود آلتي بديع صنعت ايشله نيبدير : ندا ، تكرير ، انطاق ، تشخيص ، كنايه ، تعريض و هابئله : نه ليره ، نه مانات ، نه پنجهزاريم وار پياله وئـر منه ساقي گـر اعتباريم وار بو بيتده باخسانيز ، تكرير ، مترادف ( synonym ) و استعاره صنعت لري ايشله نيبدير ... ايندي ايسه ، آذربايجانين كلاسيك ادبيياتي و موباريز شعرينده جهالت ، نادانليق ، ظلم و ستم ، حاقسيزليق، خرافات گئريليك ، ساوادسيزليق ، استعمار ، استثمار ، ارتجاع ، رياكارليق و بير يوللوق دئسك ، بوتون انسانليق سجييه لري ايله قاباق قارشي دايانان ياراماز ايشلر وقولاي صيفت لر ايله دؤيوشه چيخان و يوخسول و يازيق كوتله لرين پيس كؤكده كئچينه جه يينه گؤينه ين و سؤز سونگوسو ايله قارانليغين باغرين ياريب ، آيدينليق و ايشيقليغي آلقيشلايان و هابئله آزادليق جارچيسي اولان شاعير ( معجوز ) ون ياراديجيليغيندا تام اوستادليقلا ايشله نن ادبي بديع صنعت واسيطه لريني گؤزدن كئچيرمك ايسترديم : تلميح : دوستاقلي گئجه م يوسف ائدن تعبيره بنزه ر ٌ سحر ٌ معجوزون شعيرلرينه گلديكده ، تلميح تلميح صنعتي بول ـ بول ايشله نميشدير . باخين : بـاغ رضوانـدان اؤتوردو ائشييه تومانچاق كاش آدم يئمييه يدي ايكي بوغدان آللاه گؤردويونوز كيمي اولو شاعير بو بيت ده آدم بابا ميزين منع ائديلميش بوغدا ده نه لريندن يئمه سي و نهايتده اوچماق ( بهشت ) دان ديشاري بوراخيلماسينا اشاره ائدير . يا : دوشوب زندان جهله يوسف گم گشته مددتدير زليخا آچ جمالين ، گوشه زنـــدان ايشيقلانسين بو بيت ده ايسه يوسف حضره تلري نين ميصرين حاكمي الي ايله دوستاقلانماسينا توخونور يا : پيغمبرص بو يورموش : اطلبوالعلــم ولو بـالسين پيغمبـــــــر مگر افسانه دير فرمايشي خيرالبشر ملت ؟ گوردويونوز كيمي بو بيتده اولو پيغمبريميزين بيلگي ساحه سينده مشهور بويوروغونو يئر به يئر گتيريب ، همي ده (( استفهام انكاري )) صنعتيني گوستريبدير تلميع : يـا من احاطه علمك الاشيـاء كلهـا نه اپتدا سنه متصور نه انتها "فضولي" احساسلي شاعير تلميع صنعتيدن ايسه گؤزه لجه فايدالاناراق اوره ك اوخشايان شعيلر ياراديبدير كي ، اؤرنك دييه نئچه بيتيني گتيريريك : منيمدير مژده ساقي لطف قيل تئز جـــــــــزاك الله خيــــــرا والبشـارت يا : اري اؤلدو ويا اينكه بوشانـــــــدي فبشـر بـالپــــــــدر ، جاء المصيبت يا : بمن تـارتـــــــن بــــــــــــــــزور نـرفتـــــم بـه مكه بـحق شكور نه باغ و نه خانه نه دكانـــــي وار نه فابريكا و كندي ، دگيرماني وار فقط معجوزون بير قوري جاني وار ضعيف و نحيف است آنهم چو مور . به حق قريب خـراسان و طوس آلا بيلمه سن بنده دن بير فلوس (( نترسند دليران ز آواز كوس )) چرا ؟ بهر آنكه ، نيم پور و تــور مناظره : دئديم اي غنچه دهن كونلو مو قان ائيله ميسن دئـــــدي بيجا يئره عشقيمده فغان ائيله ميسن " واحد" باجاريقي معجوز ٌ مناظره ٌ صنعتيندن داها آرتيق فايدالانيبدير . باخين : دئديم : آنـا منه بير يـار گـــول دهان آلاسان كي ، يعني اوغلو وابيــر خوش تكذبان الاسان دئدي : اغول گورورم عشق ائديب سني بنده يـانيــر چيــراغ محبت سراي سينه نــــــده صابـاح سنه تـاپـارام بير توكذ فقط سنــــده گره ك اونا زري يل ، هم مادام تومان آلاسان يا : چون قووه وئردي قلبيمه مئي ، سؤيله ديم كي : هئي ساقـــي تئز اول گتيـر منه شمشير حيــــــــــــدري سوردو : نه اوچون ؟ دئديم : آي كيشي گؤرموسن مگر ائيليـــــر خـراب ديـو جهالت شبستــــــــــــــري ظن ائتمه ديو ببريـــدي دئدي : بو ديياريــده منلــــرجـه ديـو خلــــــــــــــــــق ائــــديب .... دور باشيوي يو ، عقليوي جمع ائيله بـاشيوه گـونـــــدوز يـاتيب ، گئجه اوخوما مثل سوسري تنسيق الصفات : يازيچي و شاعير بيرشخص يا بير شئيي اؤيركن ، اونو بيرنئچه صيفت لرله وصف ائتديكده تنسيق الصفات يارادار . مثل : اي شير خدا ، امير حيدر هئي ـ هئي وي روز جزا شفيع محشر هئي ـ هئي " نباتي" بوزمينده معجوزون ايسه گؤزهل مدح لري واردير . مثال اوچون او قوتسال قلمي مدحينده دئيير : نويسنـــــده سرگذشت جهان قلـم ديـر ، قلـم ، بارك الله قلم ... قلم حؤكم فرمادي هر عصريده قلم اهلين ائيله شديره ر قصري ده عزيز ائلهين يوسفي مصريـــده قلـم ديــر ، قلـم ، بـارك الله قلـم يا : دهانين غنچه پسته ، آچيلسا كـؤنـلــو شاد ائيـلــــر بو روشن دير كي ، يار ـ يارين هميشه شادمان ايستر لبين سؤيلر كي : من قندم او قنده منده خواهنـدم نه تنها من ، سنه بنــدم ، سنـــي جومله جهان ايستر ويا : زينت وئريب جماليوه گيسو لرين سنين قان ائيليري قيلينج كيمي ابرولرين سنين و هابئله : بو بـاغچـا خيـل دلگشا ديـــر گول باغي دئسم اونا خطا دير يوخ ـ يوخ بهشتي دير بو ماوا بـاخديقجا كؤنول گلير نشاطه احسن ـ احسن ، نه دلـربـادير گؤردويونوز كيمي يو خاري بيتي لرده تنسيق الصفات صنعتيندن علاوه تكرير ، تشبيه ، استعاره ، تشخيص مجاز ، مراعات النظيره كنايه صنعتلري ايشله نيبدير. تشخيص و انطاق : تشخيص ، شخصلنديرمك و انطاق ايسه نطقلنديرمك و دانيشديماق دئمك دير . يعني يازيچي و شاعير جانسيز بير وارليغي ، جانلي لارين يئرينه گؤتورهركن ، جانلي لارين وظيفه سينه عهده دار ائدهر . مثل : (( گؤر نه عالم دير كي كسسك آغلار داشين احوالينا )) " صراف" گؤردويونوز كيمي رحمتليك صراف كسسه يين جانلي بير انسان كيمي آغلاماسيني گؤسترهرك ، اونو شخصلنديريبدير . و هابئله اولو سال شاعيريميز بولود قاراچورلو (( سهند )) ، آي آشيق سازيني ديللهندير گؤرهك )) دئديكده ، سازي بير انسان كيمي ديللهنديرمك و دانيشديرماق ايستهيير . رحمتليك معجوزده ، بو صنعتدن اولدوقجا فايدالانيب ، ائلهجهده شعير باغچاسيني بارلانديريبدير . باخين بولود لار سسلهنير، تيترير بنؤوشه صحن گولشنده بنؤوشه تيترهديكجه ، پـادشاه برق ائـدهر خنـده نثار ائيلر گولهنـده ديشلري لعل و گوهـر كنـده مثال ايلديـريـم گول سنده ، گؤستر در دنداني يا : دف سسله نير كمانچا دئيير : يار ـ يار ـ يار ساقي تـؤكـر گيلاسه مئيي مشكباريــدن يا : يولدان چكلين ، باخمايين اطرافه جماعت تشريـف آپـارير مجليس اعيـانه بـاديمجان و هابئله : پيشيك ايستير ائـــــده تفتيش قــووورما كــوپــونــو قاه ـ قاهيله گولور فاره ( سيچان ) دئيير : يوخدور ـ يوخ گؤردويونوز كيمي اوسته كي بيت و مصراعلاردا گلن بولودون سسلنمه سي ، ايلديريمين گولمه سي ، دفين سسلنمه سي ، كمانچانين دانيشماسي ، سماورين ساز چالماسي ، ايستكانين اويناماسي ، الچه نين حؤكم ائتمه سي ، اريين زور دئمه سي ، باديمجانين تشريف آپارماسي ، تارين اوخوماسي ، پيشيين تفتيش ائتمه سي ، سيچانين گوله رك ، يوخدور – يوخ دئمه سي بوتونلوكده تشخيص و انطاق صنعت لــــري ديرلر . تكرير : سؤزلرين ، فيكيرلرين مختلف مصراعلاردا ايستر اول ، آخر يا اورتا دا تكرارلانماسينا تكرير صنعتي دئييرلر ، تكرير صنعتي ايسه باشقا دويغولو شاعيرلرين شعيرلرينده اولدوغو كيمي ، معجوزون ايسه ياراديجيليغيندا بول – بول ايشله نيبدير . باخين كتاب ايله دانيشيرسان ، دانيشميسان من ايله گئجه الينـــده سنين بير كتاب اولايديم كاش يا : نه تسبيح و نه تقديس و نه قرآن ايله مشغولــم بـو گونـلـر من كنار بوس جانـان ايله مشغولم و هابئله : پياله وئر منه ساقي كي ، چوخ پريشانم سويوق آمانيمي آلميش چو برگ لرزانم نه قاتلـم ، نه دغلبـاز ، اؤيله بـاخما منه اسير ظولم قضا ، بير زاواللـــي انسانــم ارسال المثل ( مثل چكمه ) شاعير گتيرديي بير مصراع ياخود ، بير بيت ، گاهدان اوقده ر گؤزه ل و خوشاگليم اولار كي ، شيفاهي ديلده بير مثله چئوريلر و يا شاعير بير بيت يا بير بند شعرينده مشهور آتا بابا سؤزلريندن فايدالانار . مثل : گره ك گؤزلريندن گؤزاؤرته كيمسه ، قـارقـا يـوواسينـــــا يـانـاشسا اگــر نييه وطه نيمــي سئـومـه ييــــم ، نييه من بير قـارقـا دانــــــــدا اسگييم مگر "سهند" معجوزون شعيرلرينه گلديكده بو صنعت داها آرتيق گؤزه چارپير . باخين : دونن بو مصرعي بولبول اوخوردو صحن گولشنده چتيندير دين و ايمان ساخلاماق نان اولمايان يئرده يا : من گئــديرم مرنــده تـاماشادي گلنــده بيزيم ملت يوخلاييب آييلاجاق اؤلنـــده يا : دولتليني – دولتلي آلار – يوخسولو – يوخسول اؤرتـر حاجي قيـزلاي نين عيبلـــــرين پول و يا : ... اوزون كلله سي كوت ف فيكري داريسقال سن ، صورته باخ ، سيره تي نئيليرسن عموغلو و هابئله : و بو بيت : دونيا بير سئيرگاهدير ، هركس گلر ، گئده ر بير نـام نيك قالسا ، قالار سيم و زر گئــده ر حسن تعليل : من ، بـو معنـاده غـزه ل يازمالي حاليم يوخ ايدي سن جوجوق تك قوجاني فير- فيرا بـاز ائيله ميسن ٌ شهريار ٌ دويغولو شاعير معجوزون ايسه گؤزه ل و اوره ك اوخشايان ٌ حسن تعليل ٌ لري واردير كي اؤرنك دييه بير نئچه بيتيني آشاغيدا گؤره بيلرسينيز . باخين : جهالت بهر بي پـايـانــــــدي غرق ائيلر سيزي آخر او دريـادن گره ك علم ايله چيخسين ساحيله قيزلار يا : سحاب جهل هنوز حؤكم ائله يير ايراندا اينـانمايين ، دئسه لـر اصفهان ايشيقلاندي يا : سني آللاهه تـاپشيريب ، گئـديـرم ، آغزيوي آچ ، قيشلاريوي اوزالت ، ريزقه زاميندي قاضي الحاجات و يا : بوغدايـا ساري دئـديـم ، قيرا قرا ، شيره سفيد اول جهتدن من بئله بي دين و ايمان اولموشام ياخود : اول گون كي ، اولدو قاش و گؤزون متفق سنسن اولــدوم خراب خانـه من ، او اتفــاقيـــــــدن و هابئله بو بند : ... تشبيه ( بنزه تمه ) : بنزهتمهلر معين سؤزلر و اداتين ٌ كيمي ، تكي ، تك ، سياغي ، سانكي ، مثلي ، ائله بيل ٌ كؤمگي ايله ، هميده اداتسيز گله بيلر . مثل ٌ عشق يارانيشين دوزودور ٌ بورادا عشق ، دوزا بنزهديي حالدا هئچ بير اداتدان فايدالانماييبدير . بنزهتمه ياراتماق اوچون يازيچي يا شاعيرده، درين دويغو و آرتيق استعداد گرهكليدير . بوتون باجاريقلي و دويغولو شاعيرلر گؤزهل و اويغون تشبيهلردن اولدوقجا فايدالانيبديرلار اوجومله دن فضولي ، سيد عظيم ، واحد ، عندهليب ، صابر ، صراف تبريزي ، سهند ، ساحر ، شهريار و ... اؤز تؤكنمز شعير خزينهلريني ادبي بديــع اوجوملهدن ٌ يـارارلي تشبيه ٌ لرله بزهييبلر . معجوزه گلديكده ، اونون شعيرلري خصوصيله غزهللـري اويغون بنزهتمهلرله دا ها آرتيق گؤزهل و اورهك اوخشاياندي . باخين : ياريم سحر گونش كيمي چيخدي اوتاقيدن آز قالــدي ضعف ائـده اورهييم اشتياقيدن يا : سنين او گول اوزووه من گلاب اولايديم كاش ايـاقيوه بالا بير جوت جوراب اولايـــديم كاش يا : سلطاندي جان بدنـده ، بدن تخت سلطنت سلطان كي قالخدي، تخت دوشر اعتباريدن و هابله : منور قيلــــدي ، روشن اولدو شب مثل سحر ملت همان علمي كي ، گلدي نطقه آهن پاره انسان تك ويئنه ده : گـولـوستان جهانـدا دلبـرا بنزهر گوله قيزلار وئرنده سس ـ سسه اوخشار بعينه بولبوله قيزلار و ، معجوزون ٌ معشوقهسي ٌ عنواني ايله بير شعيرينده گولمهلي بنزه تمه لر واردير كي ، نئچه بيتيني گتيرمك يئرسيز اولماز : اي نوخود گؤز ، ريشته كيپريك ، ايسبنـاخ ابرو نگار داش كلم باش ، جعفري ساچ ، الچه باديمجان عذار بير دانيش اي مرجمك ديش ، بـاميه دل ، دلبـريــم گئتــــــدي آخــر عاشق زارين الينـــدن اختيـار اي بـوخاقــــي قار تـوپـو ، اي گـردن سيب زمين او كلم پستانيـوي گؤردوكجه كؤنـلـوم آرزيــلار ... كنايه : كنايهده بير نوع گيزلي اسنهزاء ( ريشخند ) اولدوقدا ، مثبت معنالي سؤزو منفي و هابئله منفي چالارلي سؤزو ايسه مثبتلنديرهر . مثال اوچون ٌ گؤزهل آغا چوخ گؤزهل ايدي ، ووردو بيرده بير چيچك چيخارتدي ٌ يا اوستاد شهريارين بو بيتي : بيرده كبين كسيلمهميش سن ، منه بير سؤز دئمه دين يوخسا جهازيمدا گرهك ، گلئيدي بير حوققـا ، ماشا رحمتليك معجوز مفكورهلي بير ساطريك شاعير اولدوغونا گؤره ، اونون ياراديجيليغندا ، كنايه صنعتي داها چوخ ايشلهنيبدير . باخين : قوردا وئردي گللهني چون كلله سيز چوبانيميز اول جهتدن دوشموشوك سوداي جمهوريتده يا : بيزيم وطنده نئچون اللي مين قلندر وار نـه كارخانـه پنبه ، نـه معــــدن زر وار يا : من ايچمه ديم كي ، ياتماييم ، ولئيكن ائيله ياتميشام محاليديـــــر اؤزوم دورام ، گلين ، وئرين تكان منه و يا : پالچيق آياقلاماقدا اگر وار مهارهتين ايرانه گل، زيارت ائــديم مه طلعتين يا : ايستيـرهم كوركو ساتـام ، قورخورام اما اي وقت باخ ، گؤرهك گؤيدهكي انباريده قار وار يا يوخ و هابئله : قارقا لار طياره ميزدير ، سئرچهلر بـالو نيميز شيشه قلبي سينار، ال وورما ويران ماليديــر و بو بنده باخين : گرچي واعظ سنه هئي ترك ائله دونياني دئيير جان كيمي بـاغريوا باس حوري غيلماني دئيير اده ! معجوزده سنه بو سؤزو پنهاني دئييــــر : سؤزومه ائيله عمل اي قـره گؤز، ساري داداش جان كيمي باغريوا باس درهم و ديناري داداش لف و نشر ( سپمه و دوشورمه ) : بو ، بديع علمي گؤسترمك اوچون ، شاعير و نويسنده بير يا نئچه كلمه ( اسم ، فعل ، صفت و... ) گتيرهركي اونا ٌ لف ٌ و آرديسينجا معني ، توضيح و يا وصف ائدهركي، بو عمله ايسه ٌ نشر ٌ دئيرلر . دئمك ٌ نشر ٌ ده گلن سؤزلر ايستر صيفت ، فعل و يا باشقا بير شئي اولا ، ٌ لف ٌ سؤزلريني آچيقلايير . مثل : اليمده صبر و هوش و تاب و طاقت ، هرنه وار آلـــــدي بيرين خطين ، بيرين خالين ، بيرين زولفون ، بيرين گؤزلر ٌ صرف ٌ يعني صبريمي ، خطين ، هوشومو خالين ، تابيمي زولفون ، طاقتيمي گؤزلرين آلدي . لف و نشر بيزيم ادبيياتيميزدا آز ايشلهنسهده ، ايستعدادلي و دويغولو شاعيرلريميز مثل فضولي ، سيدعظيم شيرواني ، علي آقا واحد ، ميرزا مهدي شكوهي ، تبريزلي صراف، راجي و... بو بديع علميدن يئري گلميش كن فايدالانيبلار كي اونلاردان بريسي ايسه ميرزا علي معجوز دور . بو بؤيوك شاعيرين ياراديجيليغندا اؤرنك دئيه آشاغيداكي بيتلري گؤستره بيلهريك . باخين : جام و پياله، مطرب ، مئي ، مزمار ، چنگ و عود حاضيــرلانيــر بـو بـزميــده هـرزادي جنتين يا : قولاغ وئرين سيزه وار ، بير ، ايكي سؤزوم باجيلار گئدين يازين ، اوخويون اي ايكي گؤزوم باجيلار يا : دئـديــــم آنـا ، منه بير يـار گول دهان آلاسان كي، يعني اوغلو وا بيـــر خوش توكذبان آلاسان یا: نـردبـان ، كورسو ، ديبك ، قاپي ، آتيشقا ، پنجره چاخچاخي ، پرده، درووسر، هامي وايقان ماليدير يا : گاهي قاراليـــر ، گه قيــزار رنگ شريفي عاشيقدي مگر بو ، گولو خندانه باديمجان و يا : گول بدن ، زولف سمن ، غنچه دهن ، شيرين لب اؤپمه سين ، ايله مهسين ، نئيله سين انسان سنـي ؟ مراعات النظيره : بنزهريشلره ديققت يئتيرمك ، بير ـ بيرينه اويغون سؤزلري بير بيت يا بير مصراعدا گتيرمگه، مراعات النظيره دئيرلر، دئمك شاعيــر يـا نويسنده بير ـ بيرينه مناسب و ايلگيلي شئيلري ( آد ، صيفت و ... ) گتيرديكده اؤز اثرينين داهادا ، گؤزهللي و تاثيريني آرتيرير . بو زمينده ايسه باجاريقلي شاعير معجوزون شعيرلرينده ياخشي و احساسلي اؤرنكلر واردير . باخين : داشين كمدير ، مالين نمدير ، باشين قيرخيق ، اوزون سيرتيق مـروت ائيله ، آلـداتمـا خـريـــــــــــداري ، سني تـاري يا : مطـربـلــر گر بـاخا كــــوره ظولمتي تبديل ائــده ر نوره قاشلاري حمد ، گؤزلري سوره زولفو والليل ، سخت ظولماني يا : قوربانييم اوقاش و گؤزون ، كيپريين ، لبين لعل و لبين ايچينـده كي گيسو لـرين سنين و يا : گؤزوم باده ، سرشكيم مئي ، مزه م غم ، غصه اي ساقي شرابي نئيليرم من، تـازه جانـان اولمايـان يئـــــرده و هابئله : ديش دوشدو ، باش آغاردي ، كمان اولدو قامتيم بيـر سس گلير قولاغيما هـرگون مـزاريـــــدن و بو بيت : اويناما ، چالما ، دانيشما ، گولمه ، دينمه ، لال اوتور يـاخشيدير مين دفعه بوردان بير مزار ، اي دوستان ترصيع : ترصيعين اؤزه لليي برابر و موازي اولماسيندادير ( ايكي مصراعين كلمه لري ساي جهتدن برابر و هر بيريسي مقابيلي ايله وزن و قافيه باخيميدان بير اولماسي ) دير . ترصيع وزن و ريتم جهتدن غزه لي اويناق ، آخيجي و اره يه ياتيم و خوشاگليم ائده ر . مثل : فضولي رنــــــــد ، شئيدادير، هميشه خلقه رسواديــر سورون كيم، بو نه سئودادير بو، سئودادن اوسانمازمي ؟ رحمتلك معجوزون ايسه ٌترصيع ٌ لري گؤزه ل و دويغولودور، باخين : چون سئوه ر قلب سني ، ديده سني ، جان سني سئومـه ييــــم ، من نئجه اي سرو خرامان سني يا : زينت وئريب جماليوه گيسولرين سنين قان ائيلري قيليج كيمي ابرولرين سنين و يا : جهانــدا يوخدو مانندين ، مثال زولف ديلبندين او ، رفتار خوش آيندين گؤرهنـلر هر زمان ايستر يا : ائله كي ، گؤردو ايش ياشدي ، مصيبت حدديدن آشدي دابـانـلارين چكيب ، قاچدي ديـار جهل و غفلتـــــدن و هابئله : گاهي آنـا فراقي جيگـر داغدار ائدهر گاهي آتا وفاتي كؤنول بي قرار ائدهر و بو بيت : يـارب گـؤر سن تـابع قـرآن اولاجاق بو ؟ بـاشين ياراجاق ، قانينه غلطان اولاجاق بو ؟ يا : ياران باشيز ساغ اولسون، چاي چوخ گران اولوبدو كروانكهسي اوتوز بئش، صاحبقـران اولوبــــــدو ايهام : ايهام گومانا سالماق چالاريني داشيير ، ادبي بديع علمينده بير سؤزه دئييرلر كي ، ايكي معنا سي اولسون ( بيريسي ياخين ، بيريسي اوزاق ) و دينلهينجينين ذهني اؤنجه ياخين معنا ، سونرا ايسه اوزاق معنايه گئتسين، باشقا سؤزله دئسك ، شاعير نظرده توتدوغو چالار دوشونولسون . مثــلا : محمدبـاقر خلخالينين بو بيتينه باخين : نه ياخشي سؤزدئدي او آدي گولزار مسلمانلار گونوم يوخدو ، گونوم وار ايكينجي مصراعدا گلن (( گونوم )) سؤزو ايكي معنا داشيير . الف : روزگار ، وقت ، زامان . ب : كيشينين ايلك قاديني نين اوستونه ائولنديي آرواد ( ايكينجي قاديني ) . بو رادا شاعيرين منظوري ايكينجي معنادير و گؤردويونوز كيمي هرايكي چالارين بير ـ بيري ايله رابطهسي واردير . معجوزون ايسه ياراديجيليغيندا بو ، بديع صنعتدن ياخشي نمونهلر واردير . باخين : چيخدي قيش ، درزي تيكير خلقه لباس فاخير اؤلمه ديم ، آخري چرشنبه ني گؤردوم آخر بو بيتين بيرينجي مصراعسيندا گلن (( آخر )) سؤزو ايكي معناداشيياراق، بيرـ بيري ايله ياخين رابطهسي واردير : الف= نهايت ، سونوج و ب = ايلين آخير چرشنبهسي نه زنگ واردي ، نه قان اوزلرينده ، دم بسته بـاخيـردي خلقـا بي نـور گؤزلـر حسره تله خلاصه مرثيه بيتـــــدي ، چكــدي يـا الله .......................................................... بيرينجي مصراعدا ( دم ) سؤزو اوچ و اوچونجو مصراعدا ( بيتدي ) سؤزو ايكي معنا داشيير . الف = ( دم توتماق ، شنليك ائتمك ) ، ( لحظه ، ثانيه ) ، ب = ( نفس ) و بورادا شاعيرين نظري سونونجو معناني ايفاده ائدير . اوچونونجو مصراعدا ايسه الف ـ بيتمك مصدريندن = گؤيرمك و ب ـ تؤكنمك، قورتولماق ، سونا چاتماق . بورادا ايسه شاعيرين توتدوغو نظر ايكينجي معنا ( قورتولماق و سونا چاتماق ) دير القرض گلدي وعده حجت مرد خباز صاحب اولدو ائوه دئدي : الفاتحه مع الصلوات بيرينجي مصراعدا ، (( حجت )) سؤزو ايكي معناليدير : الف ـ دليل ، برهان ب ـ سلمچي ( ربا ورن ) ايله ربا آلانين اراسيندا يازيلان كاغيذ . گوله عاشيقدي بولبول ، طعنه اغياريدن قورخماز جفاي خاره صبر ائيلـر هزار آزاريــدن قورخماز ايكينجي مصراعدا (( هزار )) سؤزو ايكي چالارلي دير . الف ـ بولبول ، عندهليب . ب ـ عدد و ساي معناسينا يوخدو بير زاد جهانـدا قره دن ايستمهلي پول ايله مومكون اولار سبزه، تبرزه عملي بيرينجي مصراعدا گلن (( قره )) سؤزو ايكي معنا داشيير . الف ـ رنگ و ب ـ خيردا پول، قپيك بورادا ايسه ايكينجي چالار ايفاده اولونور . بهار گونلـري روشندي گوندن آي نهنه جان محاليدير چيخا بولبول چمندن آي نهنه جان بيرينجي مصراعدا كي (( گون )) سؤزو ايكي معنايه گلميش كي بير ـ بيري ايله ياخين رابطهلري واردير . الف ـ زامان ، وقت ، چاغ و ب ـ گونش . بورادادا ايكينجي معنا يعني گونش منظوردا توتولور . تعريض : كنايهنين يوكسك و كسگين شكلينه تعريض دئييلير و داها چوخ ساتيرا و طنز شعرده گؤرولورسهده، جددي اسلوبدا ايشلهنير . مثال اوچون تبريزلي صراف دئيير : غافيل دوشوبن ، دينيوي دونيايه ساتيبسان يوز ايلدي ياتيبسان، بو، اؤلومدنـــــده بتردي، دور وقت سحردي معجوزه گلديكده اونون ، ياراديجيليغيندا بو بديع صنعتدن بولان سولان ايشله نيبدير . بيز بورادا ، آنجاق بيرنئچه اؤرنه يه اكتفا ائديريك : اسباب عيش خوف و خطر ، منزلي رباط فرقي ندير بئله كيشي نين چارواداريدن ؟ يا : بيدار ائله ياتانلاري يا صاحب الزمان دولتليلر تمام گئـديب خواب غفلته يا : من ، نه بيلــــيم قارقا خوش آوازايميش بـايقـوشا ، بـايقـوش دئمك اولماز ايميش تلــــــخ ايـدي اوقات شريفيـم بيــر آز بـايقوش او ، حئيوانه دئـديم ، بيلمه ديـم و يا : هرملت ائده ر كسب علوم و هنر اي قيز بيزده يـاشاديق دهريده مثل بقر اي قيز يا : دئيين او ، معجوزه بيهـوده ائتمه سين فـريـاد دهل صداسين ائشيتمز ، قولاغ كي كاراولدو يا : بسدي نشتـوو قارينــا بئينيميــــزي قازما گؤرهك يئري ، بوغ يا كي ، اؤكوز ترپه ديري من، نئيلهييم استعاره : استعاره بير نوع بنزهتمه يا بير طرفلي تشبيهدير . بو بديع و گؤزهل ادبي صنعتده قارشيلاشديران يا بنزهديلن مفهوملارين بيريسي حذف اولدوقدا، اونون بير خصوصييتي ساخلانيلير . مثال اوچون (( چؤللر گلين كيمي بزهنيبدير )) يئرينه (( چؤللر بزهنيبدير )) دئديكده استعاره دوشونولور . سؤز اوستادي معجوزون ياراديجيليغيندا، استعارهلي بيت يا مصراعلاريندان نمونهلر وئريلير : گؤرورم شووقه گليبسن ، دالين ايستير حجمت واقتي وارديـر هله قـــوي ، ماه حزيـران اولسون يا : هرگون او ، نابئكار ، او جلاد بي ايمان زهـر جهالتــي تـؤكـور اعضاي مللته يا : گونش سني گؤرور هرگون ، ولئيك من ، محروم چوخ آرزو ائـديــــــــــرم آفتاب اولايـديـــــم كاش يا : اوزو گول ، كاكلي سونبول ، دهاني پسته ، بو بسته گهي نـاف مـدور ، گه زنخـــــدان ايله مشغـولـــــم يا : فقير بير گؤيه باخ ، گؤر نه تيترير اولدوزلار هوايه آچما دهانين كي، كهكشان دونــدو يا : جاهلين جانــــي، جهالت شمعينه پـروانهدير اؤزالي ايله، اؤز ائوين ويران ائدن ديوانهدير استفهام انكاري ( منفي سورغو ) : ادبي بديع علميده مخاطب ( دينلهين ) ي باشا سالماق و بير حقيقتي بيان ائتمك شيوهسينه استفهام انكاري دئييرلر . استفهام انكاري دينلهيينجيني فيكير و دوشونجهيه دعوت ائدهر و باعث اولار كي، دينلهيينجي اؤز اينانجيلارينا يئنيدن نظر سالسين . مثال اوچون سؤز صرافينين بو، بيتينه باخين : نه تقصيــــر ائتميشم آخـر، ايچيرسن قانـيمي سوتـك مگر ظاليم، سنين را يينده قانيم ـ قان دئييل ، سودور ؟ . (( نه تقصير ائتميشم و قانيم ـ قان دئييل، سودور )) تركيبلري استفهام انكاريديرلار . رحمتليك معجوزدهن بيرنئچه بيتي دينلهيين : خدا گر ايستهيه بير لـوت ، اميـر تـومان اولار ، اولماز ؟ ندن بـو اولماسين آيا يـوغورت ، آيران اولار ، اولماز ؟ يا : طبيعتــده سرور و حزني توام خلق ائديب خالق ايكي قارداش حقوقي قسما يكسان اولار ، اولماز ؟ يا : بئله بـي حس دوشوب بو ، ديسن پولسوز دور بير قدهر زر تؤكسن ، اووجونا قالخار يا يوخ ؟ يا : ... بي جهت ائيلمه چـوخ (( معجوز )) شئيدايـه هجــــوم من ، مگر ايلده بئش ـ اون يول سيزي گولدورمه ميشم ؟ يا : آچ صفحه جماليــــوي ائيله ييم مطالعه اي ماهتاب طفل كتاب ايسترـ ايسته مز ؟ يا : وارلي بيلمير يوخسولون حالين ، خدايا سندهمي ؟ سن بيليــــــرسن يـاخشيجا حالين پريشانين يئنه هزل و مطايبه ( : ( satiraادبي بديع صنعتده شعيرين بيت لري يا مصراعلاريندا طنز ، گولمهلي ، شوخلوق و مزاح چالارلاري ايفاده اولونورسا (( هزل و مطايبه )) اله گلر . مثل : تا گليريك بيزده بير آز آنلاياق محضر عرفاندا وورور تك صبير صابر يا : گرمنه بير خان وئره زنجيرلي ياشيل بير چوخا اول زامان ائيلـــر مني ميرزا ليغا قا بيل چوخا "عنده لیب قره جه داغی" و هابئله : فنون معرفتدن خالييام من محمدباقر خالخالييام من ٌخلخاللي محمدباقر ٌ ساتيريك شعرين آدليم اوستادي معجوزه گلديكده، اونون بو زمينده هانسي درهجهده اولدوغونو آپ آيدينجاسينا بيليرسينيز آنجاق بورادا يئري گلميشكن، بير نئچه اؤرنك وئرمه ييميزيئرسيز دئييل : نه چاي ايله قيزار جانين نه قونياك ايله اي معجوز دوغايـدي كاش آنان سني زمستان اولمايان يئرده يا : اگر دييم لبيوه قند ، دهانيوه گـولقند زجاج قلبي سينار پشمك ايله حلوانين يا : خدا نكــرده صفربئيگ اگر گله غضبه يئرينده يئللر اسر ياستيق ايله يورغانين يا : گؤروسوز من نه آژانــم ، نه قازاق اي كيشيلر گؤرمويوب قوندارا هرگيز بو دابان اي كيشيلر سالميشام ليفه شلواريمه بـاغ اي كيشيلــــــر پـانتولـون گئيمهميشم ، بوغلاريمي بورماميشام اي شبسترلي داداشــلار سيزه من ، نئيلهميشم ؟ يا : بو غازيمـي ائله سيخما ، آمانـــــــــدير عزرائيل ظــرافت ائيلمه ، يـوخ ديـزلـريمده تـاب اؤلورم سو يوخدو غوسلوما صبر ائت بيرآز، آمان گونودو اؤتور گئـديم قلهتينــــده ، تـاپيلمير آب اؤلورم مبالغه ( شيشيتمه ) : آديندان به للي اولدوغو كيمي بير شئي ، يا بير شخص و يا باشقا بير جانليني حدديندن آرتيق اؤيمه ، بؤيوتمه ، شيشيتمگه مبالغه دييرلر . بوتون احساسلي شاعيرلرين اثرلرينده مبالغه صنعتي ايشلهنيب ، ائلهجهده معجوز ايسه بو ساحهده باشقالاريندان گئري قالماميش و يئري گلميشكن مبالغهدن فايدالانميشلار . باخين : ياواش ديينده ائشيتمير دئييـم قاييمدان بس آهاي ـ آهاي منه باخ ! لات و لوت مئيدانم يا : شمشيـــر آبـــــــدارين ايله معجوزا ووركلله سين ، دوشور يئره ديو جهالتين يا : قولاغ وئر معجوزه اشعاري چوخ شيريندير اي سوره اينـانمــا گر دييه واعظ او بـــد آئين دير اي سوره نه بـابي ديـر ، نه وهابي دير ، اهل ديندير اي سوره مثال قلعه پـاريس چوخ محكـم ديـر ايمـانــــــي هابئله : قوروب مجلسي ، ائيله شيب خان كيمي نه خان ، بلكه حضرت سليمان كيمــي بـاخين ، گـؤرنه سام و نـريمان كيمي بـورور بـوغــلارين قـومسويـانــــلار يا : اهل خيبـره قويدولار قنطاره شاهي چكديلر اللي باتمان استخواني گلدي ، يوز باتمان اتي ويا : دورمـوشام سد سكندرتك ، گلين مئيدانيمه سؤيله رم هل من موباريز آشكار اي دوستان مترادف SYNONIM ) ) : معنا جهتدن بير- بيرينه ياخين آنجاق شكيللري مختلف اولان سؤزلره مثل (( عقل ، زكا ، شعور و ... )) مترادف يا سينونيم دئييلير . باجاريقلي معجوزون شعيرلرينده اؤرنكلره با خين : گره ك آزاد اولا اوغـلان كيمـي قيز چـه در صنعت ، چـه در فـن و كتابت يا : چون قاييتديم وطنه ،آچما دها نين دئديلر دينمـه ، دانيشمـا ، تـرپتمـه زبـانين دئديلر يا : نـه خوشدو بير صنم مه جمال ايلن يـاشاماق هميشه عــزت و جاه و جلال ايـلن يـاشاماق و يا : بـاغــلا بئليوه غيره تي ، نـاموسي ، حياني سات قددره ني ، حاجتي نئيليرسن عموغلو هابئله : چوبوق و سيگار و غليان خلق ائديب هم بنگ ، هم افيون شراب و چاي و قهوه ، مئيكـــده ، هـم شيره كش خانـه اشتقاق : بير كؤكدن اولوب آنجاق مختلف شكيللرده ايشله نن سؤزلره اشتقاق صنعتي دئييرلر . مثل (( عاشق ، معشوق ، عشق و ... )) كي ، معجوزون شعيرلرينده گؤزهل نمونه لر واردير . باخين : وطه نيز جسميدي ، سيزده وطنه جان كيمي سيز راضي اولمون قالا جانسيز وطن ، آي جان وطن يا : معشوقي گؤرمه يه مگر عاشق يـاواش گئدهر ؟ آغانين ايـددعاسي دئمــــــك محض لافيـديــــر يا : عشق ائيله ميش محاصـــــره حصن شعورومو تقصيـــر ائــده گـر عاشيقي ، مجنون معافيدير و يا : خس و خاشاك باسيب گوللري ، گولشن ساراليب نييـه بـو حاله قاليب بس ، بـو گـولـوستـان وطن يا : گوله بولبول كيمي عاشيقليق ائديب ، يورما سسين عاشيق سيــم و زراول عشقـه اگـر وار هـوه سين گول نـدير ، عشق ندير ، پولدو سنين دادره سين بونو يوز يئـرده سنه امـر ائله ييب تـاري داداش جان كيمي باغريوا باس درهم و ديناري داداش يا : حمـــد و الله بعــــــــــــــزت و اجلال ساغ و سلامت قاييتدي مشهدي جلال التزام : ضمانت ائتمه، لازيم بيلمه ، گرهكلي و ... ادبي بديع علميده شعرين بوتون بيتلرينده بير سؤزون تكرارلانماسينا التزام دئييلير . مثل : سنسيز افلاكه فغانيـم چيخار اي مه گئجهلر اولماسان درد و ديليمدن منيم آگه گئجهلر زولفون ار كوته اولا ذرجه يـوخ نقصانــي چون بهار وقتي اولانـدا، اولو كوته گئجهلر ٌ راجي ٌبو زمينده اؤلمز شاعير معجوز دن نمونهلره باخين : مـريـض عشقه اي دلبـــر ، طبيب مهربـان ايستر عليل درد هيجـرانـم ، كـؤنــول آرام جان ايستر دهانين غنچه پسته، آچيلسا كـؤنلـو شاد ائـيلــــر بو، روشندير كي، يارـ يارين هميشه شاد مان ايستر يا : دانيشمـاز بـولبـولـو شئيدا گولوستان اولمايـان يئــرده كؤنول شاد اولماز هرگيز ، باغ و بوستان اولمايان يئرده يا : تـؤكنـــده ايستكانـه چاي خالـداري سنــــي تـاري فـرامـوش ائيلمه عشاق غمخـواري ، سنـــــي تـاري آغاردي ساچ و ساققالين ، نه كار ائتدين اوغورلوقدان قازانــدين هانسي فرشي ، هانسي تـالاري سني تـاري و يا : يئنه يئر اوسته نزول آفتاب ائــــــديب بـو گئجه كؤنول سراييني روشن شراب ائــــديب بو گئجه گلين ، اؤپـون الينــي معجــــــــوز گونهكارين كي ،كونج مئيكده ده چوخ ثواب ائديب بو گئجه شراب نـور هدايـت دولــــــــــدوروب قلـبين بناي كفري ييخيب مي ، خراب ائـديب بو گئجه مئـي ايلـه ائيلـه ميشم مـن محاسينـي الـــــوان اگر حنـا ايله زاهـــد خضاب ائـديب بـو گئجه ... الينـده بـاده ، يـانينـــــــدا حبيب اي معجوز خـدا دوعـالـريـوي مستجاب ائـديب بـو گئجه تضاد : آديندان به للي اولدوغو كيمي معناجا بير ـ بيرينه ضد اولان سؤزلره تضاد دئييلير . مثل : (( سواره ، پياده ـ ديري ، اؤلو ـ گلن ، گئدن و ... )) دويغولو شاعير معجوز يئري گلميش كن تضاد دان ايسه بول ـ بول فايدالانميشدير . باخين : مللتين دردي جهل و غفلتدير چاره سي علم ايله صنعتديــر يا : بنده ني عفو ائـلييه ملت گـرهك معبده ، مئيخانه دئديم ، بيلمه ديم باشيني ديواره ووروب ، سينديران عاقيله ، ديوانه دئــديـم بيلمه ديم ائشيت ده ده ن سؤزونو اوخو ، اؤرگن يازيني قارا يـازي آغ ائيلـــر اوخويـانين اوزونــو يا : من گئـديرم مرنــده ، تماشادي گلنده بيزيم ملت يوخلاييب ، آييلاجاق اؤلنده و يا : گياه اؤلور ، ديريلير باز صحن گولشنده نييه اولوبده بني آدم ، اولماسين زنـده يا : خيال خال جانـان تـار ، مجلس تـار ، عالــــم تـار چراغين ياندير اي وصلت شب هيجران ايشيقلانسين براعت مطلع يا حسن اپتدا ( باشلانيش گؤزهلليي ) : ادبي بديع علميده شاعير ، شعرينين باشلانغيجين گؤزهل و اورهيه ياتيم بيت ايله باشلايارسا او ، بيته (( براعت مطلع ياحسن اپتدا )) دييرلر . مثل : اول پريوش كيم ، ملاحت مولكـونــون سلطانيديـــر حؤكم اونون حؤكمو دورور ، فرمان اونون فرمانيدير (( فضولي )) اينجه احساسلي معجوزون ايسه گؤزه ل و اره ك آچان (( مطلع )) لري واردير ، باخين : زينت وئـريب جماليوه گيسولرين سنين قان ائيله يير قيلينج كيمي ابرولرين سنين يا : ياريم سحر گونش كيمي چيخدي اوتاقيدن آزقالدي ضعف ائـده اورهييم اشتياقــــدن يا : مريض عشقه اي دلبـر طبيب مهربـان ايستر عليل درد هيجرانم، كؤنول آرام جان ايستر يا : يئنه يئـــراوسته نزول آفتاب ائديب بو گئجه كؤنول سراييني روشن شراب ائديب بو گئجه براعت مقطع يا حسن ختام : ( قورتولوش گؤزه لليي ) اگر شاعير يا نويسنده مطرح ائتديي تئمين سؤزونو گؤزهل بير سؤز ، جومله يا بيت ايله قورتارا (( حسن انتها )) صنعتيني گؤرسه دير . مثل : اولدو نظامي قول سنه ، قوللوغونو قبول ائله امضا ائده ر عشقي بيلن يقين كي بو قباله ني (( نظامي )) معجوزون ايسه قورتولوش گؤزه لليكلري واردير كي ، آشاغيدا اؤرنكلريني گؤره بيلرسينيز : بـو شهر ايچينده بير كؤنـول آبـاد قالمادي اي سنگ دل كي ، ييخمايا هندولرين سنين يا : سالمـا اشاقـه بئـله سـر ، شـرمسـاريــــــوي آللا ه بـاغيشلايـانـــدي ، كئچـــــر توبه كاريدن يا : گر اينه وئرمه يه كافر ، قالار عريـان مسلمانلار يا تين اي جاهل انسانلار ، دورون روز قيامتده و يا : الينده بـاده ، يـانينـــــدا حبيب اي معجوز خدا دعالـريـوي مستجاب ائـــديب بو گئجه و هابئله : عدم ، وجود ايله دوشماندي ، داش ، شيشه ايله محاليــــــدير ائـــده اضداد اختلاط ايــــدوست مجاز : سوزلرين دوزگون ـ مسطقيم چالارلاريندا يوخ ، باشقا معنالاردا ايشله ديلمه سينه مجاز دئييلير . بو شرط ايلن كي ، نظرده توتولان معنا ، سؤزون دوزگون معناسي ايله ايلگيلي اولا . مثل : ((گؤزوم قان تؤكور ـ اؤلوم آجي دير ـ بختيم ياتيب و ... )) ، دئديكده مجازي ايفاده لره توخونوروق ، مجازي سؤزلردن فايدالانماق ، ايفاده نين تاثيريني و شعرين جاذبه سيني داها دا ،آرتيرار . مثل : شب هيجران يانار جانيم ، تؤكر قان چشم گريانيم اويـالدار خالقي افقانين ، قارا بختيم اويـانمـازمي (( فضولي )) درين دويغولو شاعيريميز معجوز اؤز ياراديجيليغيندا ، گؤزه ل و بديع مجازلار ايشله ديبديركي، اؤرنك دييه ، نمونه لر وئريلير : جهل ايله ، قــدم بـاسما طلسمات جهانه علــم اولماسا مفتــــاح فضيلت اله گلمز يا : جهالت پرده سين ييرت ، آت اوزونـــــدن طلـــوع ائتسين بيــــــزه شمس سعادت يا : دؤشنـدي سوفره يئره خونچه پيلو گلدي قارينلار اولدو چيراغان او ، دادلي نعمتدن و يا : معجوزون اولماسا افتــــــاره كبابــي ، آشي قورخورام ، خاچ ساليب ، بوينونا آلمان اولسون و هابئله : قاپيني بـاغلاما اي ، بـاغبان حسن جمال مرخص ائيله مني بير، گؤروم گولوستانين ويا : جلال سلطنت آلــــــداتمـاسين سني اي قيز اؤلوم كيمي آجيديـر آغ ساققال ايلن يـاشاماق رجوع : قاييديش ، قاييتماق . ادبيياتدا شاعير يا ، دانيشان كيمسه ايلكين سؤزونه قاييتديقدا ، انو ابطال ائدهر . مثل : كرم قيل كوفر زولفوندن مني بير دم خلاص ائيله او ظاليم دؤنــــدهريبدير قلبيمي بيــر كافرستانه خطا ائتــديم ره عشقينده ، كافر اولماغيم يئيدير تعهد ائيله ميشديم كي ، يانديريم بير خرقه رهبانه (( نباتي )) رجوع صنعتيندن رحمتليك معجوزون ياراديجيليغندا بير ـ نئچه نمونه گتير مك ايله بو يازغيني هلهليك سونا چاتديريريق . ابو طالب اللهياري (( توتقون )) |
Saturday, May 15, 2010
علي معجوز
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment